Mea Sili e Fai i Haiti

Lisi o mataupu:

Mea Sili e Fai i Haiti

Ua sauni e a'oa'o atili e uiga i Mea Sili e Fai i Haiti?

Pe a e mafaufau ia Haiti, o ā ni ata e faatumulia ai lou mafaufau? Masalo o le aganuu olaola, le loloto o le a'a o talafaasolopito, po o le matagofie o laufanua. O le mea moni, o Haiti o se 'oa o mea na tutupu, e ofoina atu mea uma mai afu mataʻina i meaʻai suamalie. Pe o e su'e se fa'afiafiaga, naunau e su'esu'e i tala fa'asolopito, pe mana'o e tofo i tofo fa'alotoifale, o Haiti e iai se mea e fetaui ma tofo uma. Ae o le a tonu lava gaoioiga pito i luga e auai i ai? Sei o tatou maulu i nofoaga e tatau ona va'ai ma 'oa natia o le a fa'amanatu moni ai lau asiasiga i Haiti.

Haiti o le fale i le tele o mea faʻafiafia e faʻafeiloaʻi ai mea e fiafia i ai. Mo i latou e tosina atu i fafo, o mea ofoofogia faanatura o le atunuu, e pei o le afu o Bassin Bleu, e ofoina atu se solaaga faafouina. Iinei, o vai manino tioata e tafe atu i vaitaʻele toʻafilemu, e fetaui lelei mo se aau faʻafouina i se nofoaga matagofie. O tagata fiafia i tala fa'asolopito o le a latou mauaina le Citadelle Laferrière, o le UNESCO Heritage Site, e avea o se nofoaga manaia. O lenei olo tele, e tu i luga o le mauga, e maua ai ni vaaiga mataʻina ma se vaaiga i le talafaasolopito o Haiti.

O le aganuu olaola a le atunuu e olaola i ana musika, faatufugaga, ma tausamiga. O pao faʻamaʻi o musika Haiti e mafai ona faʻaalia i taʻaloga olaola ma nofoaga faʻapitonuʻu, ae o tagata e fiafia i ata e mafai ona suʻesuʻeina faletusi ma maketi e faʻaalia ai galuega a tagata talenia Haitian tusiata. Fa'afiafiaga, e pei o le Carnival felanulanua'i, e maua ai le avanoa e molimauina ai tu ma aga masani a Haiti ma le agaga fa'alenu'u.

O meaʻai a Haiti o se isi faʻailoga, faʻatasi ai ma ipu e faʻafefiloi ai aʻafiaga Aferika, Farani, ma Caribbean. Mai le griot suamalie (puaa falai) i le suamalie ma le vevela pikliz (pickled fualaau faisua), o le tofo o Haiti e mautinoa e fiafia i soʻo se meaʻai. E le gata i lea, o le faʻatasi ma nuʻu ma tufuga faʻapitonuʻu e maua ai se malamalamaga loloto i measina ma galuega taulima a le atunuʻu, faʻatamaoaigaina lau asiasiga.

I se aotelega, ua ofoina atu e Haiti le tele o ituaiga o gaioiga e fetaui mo tagata faʻatauvaʻa, tagata faʻasalalau tala faʻasolopito, tagata fiafia i aganuu, ma tagata fiafia i meaʻai. E ala i lona matagofie faalenatura, nofoaga iloga, aganuu olaola, ma mea'ai suamalie, ua folafola mai e Haiti se aafiaga faatamaoaigaina ma le mafaagaloina mo i latou uma e asiasi.

Bassin Bleu Waterfall

Bassin Bleu Waterfall, e lata ane i Jacmel, Haiti, o se faatosinaga faanatura matagofie e tosina uma ai tagata fiafia ma i latou e talisapaia le matagofie o le natura. I le 30 minute o laʻu savaliga i lenei nofoaga tuufua, sa ou maofa i taimi uma i lona laufanua ofoofogia. O leo malie o le afu ma vao lauolaola o loo siomia ai, na faatupuina ai se lagona o le filemu ma le saolotoga.

Ina ua taunuu i Bassin Bleu, sa faafeiloaia aʻu i le vaaiga o vaituloto e tolu e matua manino lava, e sili atu ona faatosina nai lo le muamua. O le malulu o le afu, o le afu o le vai na valaaulia ai aʻu e aau, e maua ai se avanoa e le masani ai e faʻafefe ai i se siosiomaga faʻanatura e le faʻaleagaina.

Ina ia faʻatamaoaigaina atili laʻu asiasiga, sa ou sailia le tomai o se taʻiala i le lotoifale, o Sadrak. O ona uiga mafanafana ma lona malamalama loloto e uiga i le eria na faaopoopo ai se vaega o le saogalemu ma le faatamaoaigaina i la'u faigamalaga. Na ia ofoina atu ni faʻamatalaga mataʻina e uiga i le afu ma lona lata ane, e aofia ai lona fesoʻotaʻiga i le talafaasolopito o le Citadelle.

Mo le poto sili ona lelei, asiasi i Bassin Bleu pe a uma se vaitaimi e leai se timu e fautuaina. O le taimi lea e mautinoa ai le manino o vai, ma fa'afiafiaina ai vaita'ele. Faatasi ai ma le fesoasoani a se taʻitaʻi tomai e pei o Sadrak, o le Bassin Bleu Waterfall ua folafola mai ai se malaga faʻagaloina mo i latou o loʻo naunau e faatofu i latou i le matagofie o le natura.

O lenei taunuuga ofoofogia, faatasi ai ma le taʻitaʻiga a tagata atamamai o le atunuu, o loʻo faʻamamafaina ai le taua o le faʻasaoina o ia mea ofoofogia faanatura. E fai ma faamanatu o le matagofie mataʻina o loo iai i Haiti, e masani ona faamalumalu mai i isi vaega o ana tala. Bassin Bleu e le na'o se nofoaga e aau ai; o se molimau i le matagofie faalenatura ma le tamaoaiga o tala faasolopito o le itulagi, e ofoina atu se aafiaga e le mafaatusalia mo i latou e naunau e suʻesuʻe.

Mea'ai Haiti

Ina ua maeʻa laʻu asiasiga mataʻina i Bassin Bleu Waterfall, sa ou fiafia e maulu atu i se isi itu o Haiti lea na folafola mai e faʻaogaina ou lagona ma faʻalolotoina loʻu talisapaia o lana aganuu: Haitian Cuisine. O lenei mea'ai, o lo'o feso'ota'i loloto ma le tala'aga o Haiti, o lo'o fa'ata'ita'ia ai le 'oloa fa'aleaganu'u a le atunu'u.

O mea'ai a Haiti o se fa'afefiloiga o tu ma aga masani a Aferika, e ofoina atu mea'ai malosi, mamafa aano o manufasi e fiafia i so'o se mea'ai. Ave le bouillon, mo se faʻataʻitaʻiga, se siti povi e tumu i aano o manufasi suamalie ma fualaau faisua eseese, poʻo le griot, puaa falai lea na faʻafefeteina i se faʻafefiloi tele o mea manogi, faʻaalia se tala o le tamaoaiga o measina a Haiti i mea uma.

Mo le fa'atofuina atoatoa i le fa'afiafiaga o mea'ai a Haiti, e mana'omia le su'esu'eina o maketi fa'apitonu'u. O i'inei e te feiloa'i ai i mea'ai masani a Haiti i auala, e ufitia i manogi manaia o aano o manufasi, mea manogi mai fafo, ma falaoa fa'ato'a saunia. O se mea e tatau ona taumafai i ai o le lambi, conch tunu, o se meaʻai taua i Haiti gastronomy.

O mea'ai a Haiti e fa'amanatuina fo'i ona o lo'o tu'ufa'atasia ai fuala'au 'aina ma fuala'au 'aina, e fa'ailoa mai ai le fa'afou fou ma le tofo malosi i ipu ta'itasi. O mago, ma o latou tofo suamalie ma manogi, ma niu, e ofoina atu se faʻaaliga o le faʻamafanafanaga faʻafefe, faʻaalia ai le tamaoaiga faʻanatura o Haiti.

Citadelle Laferrière

O lo'o tu i le tumutumu o le mauga o Bonnet à l'Evêque, o le Citadelle Laferrière o se fa'ailoga mamalu o le malosi tumau o Haiti ma lona manumalo i le taua mo le tuto'atasi. Na fausia i le amataga o le 1800 i lalo o le taitaiga a le Tupu o Henri Christophe, o lenei olo e le na o se nofoaga faasolopito; o se tala o le sa'olotoga mai le nofo pologa.

O le latalata atu i le Citadelle, o lona maualuga ma le matagofie o le fausaga faʻataʻitaʻiga e vave ona lavea oe. Fausia mai maa, i le lotolotoi o siʻosiʻomaga lanulauava, na teteʻe atu i faʻalavelave o taimi, o se molimau le leoa i le talafaasolopito o Haiti. O lona faataatiaga lelei i luga o le mauga na faia ma le loto i ai, e ofoina atu ai se tulaga maualuga o le puipuiga e tetee atu ai i taufaamatau, ma puipuia ai le atunuu ma ona tagatanuu.

O le taimi lava i totonu, e pei ua tu le taimi. O puipui malolosi o le olo, o le anoanoaʻi o fana, ma tulaga mataʻina o loo taulaʻi atu i ai, o loo faamatilatila ai le mataʻina o inisinia ma le tofa mamao a tagata Haiti. O se molimau ola i lo latou naunautaiga ma le agaga.

Mo i latou e naunau e suʻesuʻe, o le Citadelle e ofoina atu taʻiala e ala i ona vaega faʻasolopito, e aofia ai le maota o le tupu, fale puipui, ma le faleoloa o auupega. I luga o le fausaga, o vaaiga lautele o Haiti i matu - o se vaaiga o mauga, vanu, ma le Sami Karipiane feilafi, o se vaaiga e matua ofoofogia lava.

O le asiasi atu i le Citadelle Laferrière e sili atu nai lo se malaga fa'asolopito; o se faatofuina i le mauoa faaleaganuu o Haiti. E tu o se nofoaga taua mo soʻo se tasi e manaʻo e malamalama i le ute o le tauiviga a Haiti ma le manumalo i lana sailiga mo le tutoʻatasi.

Maota o Sans Souci

O le su'esu'eina o le matagofie o tala faasolopito a Haiti, tatou te taulai atu ai i le maota matagofie o Sans Souci, o se faailoga o le agaga tumau o le malo ma measina. E tu latalata i le taulaga o Milot, ae le o Port au Prince e pei ona masani ona manatu sese, o lenei UNESCO Heritage Site e faoa tagata asiasi i le lalolagi atoa i ana tala faʻamalosi ma mea faʻaumatia e musumusu ai tala o le mamalu tuai.

I le Sans Souci Palace, o le poto masani e sili atu nai lo se asiasiga faigofie; o se malaga loloto i le si'uleo o se vaitaimi ua mavae. A o e savali atu i toega o lenei fausaga matagofie, e faigofie ona toe aveina i tua i le taimi. O le matagofie o le fausaga o le maota ma le matagofie o vaaiga o le laufanua lata ane, e aofia ai ma tumutumu mataʻutia o le Massif du Nord, e leai se mea e sili ona ofoofogia.

Mo se malaga fa'atamaoaigaina fa'asolopito, fa'atasi lau asiasiga i le Sans Souci Palace ma tu i le Palais Sans Souci lata ane ma le Citadelle Laferrière fa'ailoga e matua fautuaina. O lenei tolu o saite e ofoina atu se maulu loloto i Haiti vevesi ma le manaia ua tuanai, e maua ai se malamalama atoatoa i lona aganuu ma talafaasolopito.

O le Maota o Sans Souci e tu o se faailo o le manumalo ma le saolotoga o tagata, e faʻatusalia ai le maufetuunaʻi ma le agaga o tagata Haiti. A'oa'oina o se Nofoaga o Measina a le Lalolagi a UNESCO, o lo'o fa'amamafaina ai le taua fa'alelalolagi o le taua a Haiti mo le sa'olotoga ma le malosi tumau o ona tagata. Pe o oe o se tagata e fiafia i tala faasolopito po o se tasi e naunau e faatofu i le matagofie ma le aganuu a Haiti, o le asiasi atu i le Sans Souci Palace o se mea e le mafaagaloina.

E ala i le suʻesuʻeina o le Sans Souci Palace, e faʻamaonia ai le mafuaʻaga o loʻo umia ai e lenei nofoaga se lisi lauiloa a UNESCO. E le na'o le ofoofogia o le fausaga po o le matagofie o vaaiga; o se saafiafiga i le agaga le maluelue o le saolotoga ma le maufetuuna'i o loo iloga ai Haiti ma ona tagata. O le auai i lenei 'upega tafaʻilagi e ofoina atu ai se faʻafetai loloto mo le measina lavelave a Haiti, ma avea ai ma se asiasiga tatau mo soʻo se tasi e fia faʻafesoʻotaʻi ma le loto ma le agaga o lenei malo malosi o le Atu Karipeane.

Aai o Jacmel

O Jacmel, o se aai e olaola i lona agaga faatufugaga ma le tulaga ese o le mamanu o le taulaga, e pu'eina le ute o le tamaoaiga o measina a Haiti. O lo'o i luga o le talafatai o Haiti, o Jacmel o se nofoaga mo tagata asiasi e su'e se fa'afefiloi o le faatofu fa'aleaganu'u ma laufanua matagofie. O le su'esu'eina o a'a fa'asolopito o le taulaga o se mea fa'atamaoaigaina, aemaise i fa'ailoga e pei o le Jacmel Cathedral. O lenei fale o se molimau i le matagofie o le fausaga o Gothic ma e tosina mai ai tala faasolopito mai le salafa o le lalolagi. E fa'apena fo'i, o le Maison Cadet e tu matilatila o se ma'a tāua o le seneturi lona 19, e tu'uina atu ai fa'amatalaga i le atina'eina o le fausaga a Jacmel.

O tagata fiafia i le natura o le a maua lo latou malutaga i Bassin Bleu, o se seti o afu mataʻina ua ufitia i lauolaola lanumeamata, maua ai se solomuli filemu mai le vevesi i le taulaga. E le gata i lea, o le Jacmel's Carnival, o se matamataga faʻaletausaga, o loʻo faʻaalia ai le ola faʻale-aganuʻu a le taulaga i ona teuga matagofie, musika faʻafefe, ma siva faʻamalosi, e faʻapipiʻi ai le fiafia i le lotoifale mo le olaga.

O le savalivaliga i le maketi a Jacmel e maua ai le tofo o le aganuu moni a Haiti, mai mea'ai suamalie i auala e pei o le griot, se mea'ai puaa falai, i mea taulima lavelave ma mea taulima e atagia ai le tufuga o le lotoifale ma le matagofie o faatufugaga.

O Jacmel e tu o se faailoilo o faatufugaga, tala faasolopito, ma faatosinaga masani, faʻafeiloaʻi i le tele o mea e fiafia i ai. O se 'a'ai e fa'afeiloa'i ai le au fa'afiafia, tagata fiafia i tala fa'asolopito, ma i latou o lo'o sailia se tafaoga to'afilemu ina ia iloa le matagofie tele o Haiti.

Na e fiafia e faitau e uiga i Mea Sili e Fai i Haiti?
Fetufa'ai le fa'ailoga blog:

Faitau le taiala malaga atoa a Haiti

Tala fa'atatau e uiga i Haiti